Yabusame (流鏑馬｜やぶさめ) là một hình thức cưỡi ngựa bắn cung được biểu diễn trên khuôn viên của các ngôi đền, với 3 mục tiêu để nhắm bắn dọc sân bãi. Đây là một truyền thống có từ lâu đời, với nhiều cộng đồng bảo tồn đang nỗ lực hết mình để duy trì sự tồn tại của nghi thức này. Mỗi năm, vào ngày Chủ Nhật thứ hai của tháng Tư, đám đông tụ tập lại trên khuôn viên của Đền Washibara Hachimangu (Tsuwano, Tỉnh Shimane), để tham dự lễ hội Yabusame. Phần chính của lễ hội chính là nghi thức Thần đạo này. Ngoài ra còn có Kagura (tiết mục kể chuyện về các thần linh trên sân khấu), đấu giá những hồng tâm được bắn trúng thành công, cũng như các quầy bán thức ăn.
Sân cưỡi ngựa bắn cung lâu đời nhất Nhật Bản
Tsuwano vốn là thủ phủ của Phiên Tsuwano, một thành trấn nhỏ ở khu phía Tây của Tỉnh Shimane. Tòa thành này được xây dựng vào năm 1295, và mở rộng ra vào đầu thời Edo, vào năm 1600. Nghề làm Washi (giấy Nhật Bản) và nấu rượu Sake được phát triển để tăng cường sức mạnh của vùng. Trong thời gian thịnh vượng kéo dài của Phiên Tsuwano, Đền Washibara Hachimangu đã được dựng lên. Ngay trước đền là sân cưỡi ngựa bắn cung cổ xưa nhất của Nhật Bản, hay còn gọi là baba (馬場｜ばば), vốn được lập nên vào hơn 500 năm trước. Có hơn 100 cây anh đào được trồng dọc theo đường chạy, tạo nên phông nền trắng tuyệt đẹp cho lễ hội khi chúng nở hoa vào tháng Tư.
Lễ hội Yabusame
Khi lễ hội bắt đầu (vào khoảng 10:00 AM), các kỵ sĩ đến viếng ngôi đền để tổ chức nghi lễ khai mạc. Họ xếp hàng với nhau và dâng cung tên của mình lên thần Hachimangu. Hachimangu thường được mô tả là vị thần chiến tranh, nhưng nếu dịch chính xác hơn thì sẽ là vị thần của cung thuật và chiến binh.
Sau nghi lễ khai mạc ngắn gọn này, những người tham gia (kỵ sĩ, giám khảo, người hỗ trợ, nhà sư), đều xếp hàng và đi xuống dọc theo chiều dài của sân bắn để gặp gỡ khán giả.
Các kỵ sĩ lần lượt phi ngựa dọc theo đường chạy, nhắm vào hồng tâm với những mũi tên đầu bịt nặng. Tiếng đập bộp bộp vang lên khi mũi tên trúng mục tiêu, và đám đông sẽ cổ vũ và vỗ tay thật lớn. Các kỵ sĩ là những cung thủ được huấn luyện kỹ càng đến từ Gia tộc Ogasawara, được thành lập vào thời Kamakura (1185–1333). Tuy họ đại diện cho một dòng dõi samurai lâu đời, các kỵ sĩ ngày nay hiện làm những nghề nghiệp bình thường trong xã hội. Chẳng hạn như một trong số những người con trai của tộc trưởng là một nhà nghiên cứu hóa chất. Việc tập luyện cưỡi ngựa bắn cung sẽ bắt đầu khi công việc thường ngày của họ hoàn thành.
Mục tiêu hình chữ nhật bằng gỗ này được gọi là mato (的), và hầu như sẽ vỡ khi bị bắn trúng bởi những mũi tên nặng này. Những cái bị bắn trúng thường sẽ được đem đi đấu giá, với chữ ký của kỵ sĩ và gia tộc. Những bia bắn này thường xuất hiện ở một số nơi như nhà hàng, lữ quán (ryokan) của thị trấn.
Mame-chishiki
Sân cưỡi ngựa bắn cung này được xây dựng vào thời mà những con ngựa Nhật Bản thuộc một giống ngựa khác. Ngày xưa người ta đã dùng những con ngựa nhỏ hơn, chân ngắn hơn bây giờ, và điều này đã tạo nên sự khác biệt lớn. Ngày xưa, kỵ sĩ và con ngựa của mình phải mất đến 28 giây để chạy dọc theo chiều dài của sân, và bắn ba mục tiêu trên đường chạy của mình. Những con ngựa được sử dụng trong lễ hội ngày nay thì to lớn hơn nhiều, và chúng chỉ mất khoảng 15-16 giây, hay một nửa thời gian trước kia để hoàn thành một vòng chạy. Điều này tạo nên áp lực lớn cho các kỵ sĩ, vì họ phải nhanh hơn các samurai ngày xưa đến hai lần.
Những lời khuyên hữu ích dành cho bạn
- Các nghi thức buổi sáng bắt đầu vào khoảng 10 giờ sáng, với những mũi tên đầu tiên bắn ra vào khoảng 11 giờ. Các cung thủ sẽ xuất hiện nhiều hơn vào buổi trưa, từ khoảng 2 giờ chiều.
- Tờ rơi tiếng Anh và nhân viên nói tiếng Anh đều có mặt ở hai đầu của tuyến xe buýt đưa đón.
- Kagura được biểu diễn ở ga bên đường (không phải ở sân cưỡi ngựa, nhưng ở nơi xe buýt dừng), vào ban ngày.
- Tốt nhất là bạn nên đến trước khi nghi thức diễn ra, vì những chỗ ngồi tốt nhất để chụp hình sẽ bị chiếm sớm.
- Có một buổi tập công khai diễn ra vào ngày thứ Bảy (công khai tức là người xem không bị mời đi nơi khác), nhưng hãy cẩn thận đừng quấy rầy người tập.
