"Một tách trà được mang ra,
mời người viên kẹo nhỏ.
Vị khách là thượng đế trong cuộc hành trình.
Ở giữa quá khứ và tương lai"
Trong những ngày xưa cũ, khách lữ hành và thương gia đến và đi từ cố đô Kyoto đã từng mong chờ một tách trà của lòng mến khách và sự thanh thản. Nó gợi nhớ cho tôi về một đoạn thơ cổ của Hebrews. "Đừng quên chiêu đãi những người lạ, bởi bằng cách đó người ta đã chiêu đãi các thiên thần mà không hay biết."
Trên một con phố yên tĩnh của quận tơ lụa Nishijin là Tondaya Machiya, một viện bảo tàng sống về lòng hiếu khách của người Nhật. Trà đạo, hay cách thưởng thức trà, là một truyền thống được thời gian minh chứng, bắt đầu từ thế kỷ 12 ở Kyoto. Hôm nay, chủ nhân thứ 13 và là chủ nhân hiện tại của Tondaya, bà Mineko Tanaka chào đón tôi đến với nghệ thuật trà đạo Nhật Bản.
Nghệ thuật trà đạo không phải lúc nào cũng nhẹ nhàng và thanh tịnh. Trong gian đoạn đầu trung đại ở Nhật, giới quý tộc tổ chức nhiều bữa tiệc hoành tráng, khách khứa sẽ được thử nhiều loại trà khác nhau và phải đoán xem chúng đến từ đâu. Đây có lẽ là một trong những thức uống đầu tiên. Ngày nay, tôi không cần phải bẽn lẽn phỏng đoán xuất xứ của trà nữa. Trà xanh bọt mây theo truyền thống được sử dụng trong nghệ thuật trà đạo, bà chủ tốt bụng đã nói với tôi rằng mẫu trà đắt giá nhất thế giới này đến từ Kyoto. Tất nhiên, tôi lẽ ra nên đoán thử. Chứa nhiều vitamin và chất chống oxi hóa, dùng trà matcha là một cách tốt để nuôi dưỡng thân thể cũng như tinh thần của bạn.
Đối với những kẻ nghiệp dư, Trà đạo đầy những quy tắc bất thành văn. Tất cả mọi thứ đều có trật tự, từ nghi thức rửa dụng cụ cho tới cách quay tách trà (chawan) trước khi uống. Tôi không quá áp lực về tất cả quy trình, và giáo viên nói tiếng Anh luôn luôn rộng lượng và kiên nhẫn giải thích cả những câu hỏi nhỏ nhặt nhất. Điều quan trọng ở đây là sự tĩnh tâm và quan tâm trong khi chiêm nghiệm sự thanh tĩnh của nghệ thuật trà đạo.
Trà đạo là hiện thân của tinh hoa văn hóa Nhật Bản trong nhiều cách khác nhau, từ tranh vẽ, gốm sứ, kiến trúc, dụng cụ, kimono và lòng biết ơn đối với bốn mùa, mỗi yếu tố này đều hiện hữu trong nghệ thuật trà đạo.
Tôi không thể nghĩ ra cách nào tốt hơn để trải nghiệm Trà đạo hơn ở Tondaya. Bước vào Kyoto Machiya trăm tuổi này như bước vào cuộc sống của một thương gia từ thời Minh Trị.Thiết kế của phòng trà phản ánh kiểu thiết kế truyền thống, với 4 tấm chiếu tatami đặt xung quanh một hình vuông trung tâm được sử dụng như cái bàn. Ngay cả cách bạn bước vào căn phòng cũng có tiết tấu độc đáo riêng. Người chủ trì bước vào bằng chân phải và đi ra bằng chân trái, giống như một điệu nhảy chính xác vậy.
Là người khách thứ hai, tôi quan sát và học tập trong khi người khách đầu tiên lấy bánh ngọt và trà dưới con mắt quan tâm của giáo viên. Tôi ngồi yên lặng trong sự quan sát lặng lẽ của mọi vật xung quanh, và ngay cả tiếng rót nước cũng như tiếng suối, có âm điệu của riêng nó, như một người thích thú nghỉ ngơi trong khu vườn cạnh con suối róc rách.
Vai trò của người khách đầu tiên là bắt đầu cuộc hội thoại, về thiết kế dụng cụ, tách trà hay cách cắm hoa. Mọi thứ được thiết kế để tạo ra sự đơn giản trong tinh thần và hòa hợp với thiên nhiên. Âm thanh của nước, tiếng dụng cụ, mùi hương của trà và hoa, vẻ đẹp của những bức thư pháp treo tường hay những món đồ ngọt được trang trí tinh tế, kết cấu của chén đất hay hương vị của bánh gạo ngọt, tất cả đều giúp bạn tập trung trong từng khoảnh khắc.
Chỉ có tối đa 3 vị khách trong một buổi thưởng trà, do đó nó giống như dùng trà với bạn bè vậy. Với nhóm nhiều người hoặc những ai không thể ngồi chiếu tatami, có phòng trà lớn hơn với chỗ ngồi theo kiểu Tây.
Một buổi thưởng trà có giá khoảng ¥3,240 nhưng rất xứng đáng. Chi phí này bao gồm cả chuyến tham quan machiya có hướng dẫn viên. Joana nói với tôi rằng ruyền thống bắt buộc sân khấu Noh phải được trang trí tối giản, trừ bức vẽ cây thông. Chủ nhân đầu tiên còn đi xa hơn bằng cách dựng một cây thông ở ngoài vườn, từ phông nền đến khu vực giải trí. Khu vực trước bàn ăn được dùng như sân khấu Noh, với chiếu tatami đặc biệt tạo ra âm thanh độc đáo khi có diễn viên Noh giẫm lên nó. Điều này và nhiều thứ khác và câu chuyện khác về machiya này cho tôi cái nhìn về cuộc sống của một thương gia buôn lụa giàu có tổ chức những bữa tiệc xa hoa cho bốn chục con người tại trà quán vừa là cửa hàng, vừa là chỗ ở này.
