Đối với nhiều người, những loại hình nghệ thuật truyền thống của Nhật Bản như kịch Noh hay kịch Kabuki có thể hơi đáng sợ. Theo tôi được biết thì ngay cả đối với người bản xứ cũng cảm thấy khó có thể hiểu được những loại hình nghệ thuật đó. Là một người nước ngoài, không thạo tiếng Nhật và rất quan tâm đến văn hóa Nhật Bản, tôi đã phải tốn một khoảng thời gian rất lâu để tìm hiểu trước khi kết luận rằng những thứ đó cũng không hợp với tôi luôn, dù cho tôi có niềm đam mê khá lớn đối với văn hóa Nhật Bản.
Tìm hiểu Kịch Noh
Đáng ngạc nhiên, trải nghiệm đầu tiên của tôi với một vở kịch Noh lại khá là tuyệt vời nhờ sự kiện Khám phá Truyền thống Kịch Noh, được tổ chức tại Nhà hát Noh Roppeita XIV, ở Shinagawa. Điều đặc biệt về sự kiện này là trước khi buổi biểu diễn diễn ra, có một hội thảo dài 2 tiếng đồng hồ được tổ chức bằng tiếng Anh để giải thích các yếu tố cơ bản của Noh - một nghệ thuật biểu diễn với lịch sử hơn 650 năm, kết hợp vũ đạo, tụng, nhịp điệu và kịch.
Giáo sư Richard Emmert thực hiện phần đầu của chương trình theo một cách rất giáo khoa, nhẹ nhàng và đôi khi hài hước. Một nhóm các khán giả được mời lên sân khấu làm tình nguyện viên để cùng các chuyên gia kịch Noh học cách chơi nhạc cụ - dường như có vẻ không dễ. Để đạt được thanh âm độc đáo trên sân khấu kịch, bốn nhạc cụ sẽ được sử dụng: một cây sáo (fue) và ba loại trống (ko-tsuzumi, otsuzumi và taiko).
Giọng hát và tiếng tụng kinh cũng đóng một vai trò quan trọng trong vở kịch. Theo giáo sư Richard, mỗi lần ngay trước khi đánh trống, các nghệ sĩ sẽ hét lên một tiếng gọi trống (gọi là kakegoe). Trong quá trình biểu diễn, trình tự của kakegoe, chuyển động cánh tay và tiếng trống trông rất tự nhiên và làm nên một hợp thanh hoàn chỉnh, tạo ra năng lượng và sự hứng khởi cho vở kịch.
Ngoài ra, vì không có nhiều vật dụng trên sân khấu, các điệp khúc sẽ được hát lên nhằm khắc họa không gian, bối cảnh của từng trường đoạn. Trong Kurozuka - vở kịch được biểu diễn sau buổi hội thảo, lời hát khắc họa nên mưa gió và sấm chớp
Phục trang kịch Noh
Điểm nổi bật của hội thảo này là cơ hội để xem trực tiếp hai tình nguyện viên khoác lên bộ trang phục tinh tế và trang nhã. Quá trình phục trang đòi hỏi nhiều thời gian và một đội ngũ khéo léo. Kết quả khá ấn tượng.
Để hiểu được vở kịch Noh cần để ý đến những gợi ý nhỏ như màu sắc quần áo của các nhân vật. Màu đỏ và màu sắc sống động được sử dụng bởi các nhân vật trẻ, trong khi màu lạnh như màu xanh và màu xanh lá cây được sử dụng bởi những nhân vật trưởng thành hơn. Ngoài ra, quan sát các nghệ sĩ di chuyển trên sân khấu cũng khá thú vị. Với những bộ trang phục rộng thùng thình, thoạt nhìn như thể họ trượt để di chuyển một cách hết sức duyên dáng và dễ dàng. Đây cũng là một khía cạnh độc đáo của kịch Noh: chuyển động cơ thể.
Hội thảo là cơ hội trải nghiệm một vở kịch Noh bằng cách hòa mình vào sự kỳ diệu của nghệ thuật biểu diễn Nhật Bản.
Nhà hát Kita Noh tổ chức "Khám phá Truyền thống Kịch Noh" hàng năm. Nếu bạn không may bỏ lỡ sự kiện, hãy xem sổ tay chương trình của nhà hát vì thường thì ban tổ chức có cung cấp sổ tay chi tiết bằng tiếng Anh để giúp khán giả nước ngoài hiểu hơn về vở kịch.
